Antonie Hendrik (Ton) Stam
(1919- 1998)
– navigator Radio-officier
– radio-telegrafist bij het Marine
Zendstation
Antonie Hendrik Stam wordt op 13 oktober 1919 geboren te Rotterdam. Hij dient bij de Nederlandse koopvaardij als Navigator Radio- officier.
Stam trouwt met Therese Amy Lilly Duif (1896-1999). Zij krijgen twee dochters. Samen met zijn echtgenote zit Stam in het verzet, eerst in Zaandam. In 1941 wonen zij aan de Oude Schans in Amsterdam en zijn zij verbonden aan ‘Vrij Nederland’. Voorjaar 1941 worden bijna alle medewerkers van ‘Vrij Nederland’ opgepakt. Arie van Namen, Edouard de Nève (pseudoniem van Jean Lenglet) en Anton Stam was het drietal dat nog was overgebleven. Dit drietal gaf in juni ’41 nog een nummer van ‘Vrij Nederland’ uit. Zij stuurden tien exemplaren naar de Sicherheitsdienst, om hen op een dwaalspoor te zetten.
Onder Stams leiding werd het blad bij de Amsterdamse uitgeverij Bottenburg geproduceerd. Toen eind september ook De Nève was opgepakt, ging Stam alleen door. Kooistra, een nog niet opgepakte bezorger, kwam met een voorstel Henk van Randwijk, hoofdonderwijzer van een school in de Jordaan, erbij te betrekken. Die werd hoofdredacteur. Hij dacht dat er binnen Vrij Nederland een verrader was. Een van de geruchten was dat Stam onbetrouwbaar was en geld zou hebben achterovergedrukt. Het vertrouwen in hem werd opgezegd en Stam besloot uit te wijken. Dan vertrekt hij naar Zwitserland. Hij legt met anderen contacten om een nieuwe route naar Zwitserland op te zetten. Verschillende keren is hij met onderduikers en illegale documenten naar Zwitserland gereisd. Hij had goede contacten met de Ordedienst. Stam bleef tot medio 1944 leidinggeven aan deze ontsnappingslijn naar Zwitserland. Terug in Nederland maakt hij in het najaar 1944 deel uit van het Marine Zendstation van Groep 2000. Oudjaar1944 gaat Stam naar Leeuwarden waar hij het Zendstation zal bedienen. Daarna worden de activiteiten verlegd naar een boerderij in Drenthe. Hij wordt gearresteerd en belandt in de gevangenis in Assen.
In 1946 treedt Stam in dienst van de KLM, waar hij tot zijn pensioen in 1970 werkt. Hij overlijdt in 1998.
De rol van Anton Stam werd na de oorlog geheel vergeten. Pas op 5 mei 2018 verschijnt een rehabilitatie van Anton Stam in ‘Vrij Nederland’, geschreven door Erik Schaap: De vergeten verzetsstrijder: het ongelofelijke verhaal van Anton Stam.
PvT